/ Dadanın 100. Yılı / Hitler Selamının Anlamı

26/11/2016 / skopbülten / John Heartfield

John Heartfield, Hitler Selamının Anlamı: Küçük Adam Büyük Hibelerin Peşinde. Düsturu: "Arkamda Milyonlar Var!", 1932, AIZ


John Heartfield (asıl adı Helmut Herzfeld, 1891-1968) modern fotomontajın öncüsüydü. İki dünya savaşı arasındaki yıllarda Almanya ve Çekoslavya’da çalışan Heartfield, fotoğrafları güçlü bir politik etki yaratmak üzere yeniden şekillendirmeye dayanan bir yöntem geliştirdi. Çağdaşı bir yazarın “dinamite” benzettiği biraraya getirilmiş imgelerinin gücü, kullandığı fotoğrafların anlamını temelden dönüştürmesine dayanıyordu. Heartfield’e göre eserleri, ana-akım medyayla ve politik muarızlarının propagandasıyla karartılan “hakikati” teşhir ediyordu. Bu ifşaat amacını yerine getirmek için, çoğunlukla basında çıkmış, dolayısıyla zaten kamu algısını biçimlendirmiş olan fotoğrafları kullanıyordu. Dergilerde, politik afişlerde ve kitap kapaklarında görülen kışkırtıcı imgeleri, kamu algısını, onu biçimlendirmede payı olan fotoğraflara meydan okuyarak yeniden biçimlendirme amacı taşıyordu. [Andrés Mario Zervigón, John Heartfield and the Agitated Image (Londra ve Chicago: Unversity of Chicago Press, 2012)  s. 1]

Heartfield, 'montajcı dada' anlamına gelen unvanı "Monteurdada"yı aslında işçi tulumu demek olan "Monteuranzüge" sözcüğünden türetmişti çünkü kendisini bohem sanatçılarla değil, işçilerle özdeşleştiriyordu. Dada fotomontajlarının eninde sonunda geleneksel sanat eseri statüsü taşımasından rahatsızdı; onun önceliği fotomontajı anti-faşist propaganda amacıyla kullanmaktı. Kitap kapakları, illüstrasyonlar, politik karikatürler ve afişlerle emekçi kitlelere ulaşmayı hedefliyordu. Dolayısıyla, fotomontajlarında parçalanmış sözcükler ve ibareler yerine, anlam bütünlüğünü korumayı; fragmanlara bölünmüş fotoğraflar ve malzemeler yerine, yan yana geldiklerinde enformasyon aktaran kurgular kullanmayı yeğliyordu. Heartfield'in kolajlarında bu yöndeki önemli bir dönüm noktası, 1929'da Komünist Parti'nin çıkardığı, formatı ve tirajıyla zamanın popüler resimli dergileriyle rekabet eden ve kısaca AIZ diye bilinen Resimli İşçi Gazetesi (Arbeiter Illustrierte Zeitung) için çalışmaya başlaması oldu. Sonraki yıllarda Nazi tehdidine ilk uyananlardan birisi olacaktı; 1933'te Prag'a sürgüne gidene kadar Hitler'i ve Nazileri hedef alan etkili fotomontajlar üretmeyi sürdürdü. [bkz. e-skop: "Dada ve Fotomontaj"]

John Heartfield, Dada'nın 100. Yılı