Bezirgânbahçe TOKİ konutları
Bu çalışmada, küresel kent yaratma çabalarında kentsel dönüşüm projelerinin rolü araştırılacak ve iktidarların kent mekânına müdahaleleri sonucunda kent yoksullarının yaşamlarında ve yaşam alanlarında meydana gelen değişiklikler küreselden yerele incelenecektir. Bu bağlamda, İstanbul'un ilk ve en geniş kapsamlı kentsel dönüşüm uygulaması olan Küçükçekmece İlçesi Ayazma/Tepeüstü Kentsel Dönüşüm Projesi ve Projenin Bezirgânbahçe TOKİ konutlarına yeniden iskân edilen Ayazmalılar üzerindeki etkileri de gösterilecektir. Fiziki bir mekân değişikliğine indirgenmiş kentsel dönüşüm/yenileme projeleri, ekonomik, sosyal ve kültürel mağduriyetler yanında, uluslararası insan hakları mekanizmalarındaki “yaşamaya elverişli konut hakkı”nı da ihlal etmekteler.
Neoliberal ekonomi politikalarıyla şekillenen yeni kentsel siyaset alanında, sosyal adalet ve insan odaklı kent yönetimi, yerini rant odaklı kent girişimciliğine bırakmıştır. İstanbul'u “küresel kent” yaparak arazilerini pazarlama girişimciliği de kentsel topraklar üzerinde baskı oluşturmakta, İstanbul, küresel sermaye ve konut pazarı için önemli bir merkeze dönüştürülmek istenmektedir. Kent, sanayi kenti niteliğini yitirirken ucuz iş gücüne ihtiyaç kalmaz; emekçiler gözden çıkartılırken, kentin genişlemesiyle merkezi konuma gelen emekçi mahalleleri de kentsel dönüşüm adı altında boşaltılarak üst gelir gruplarının ihtiyaçlarına yönelik prestij projelerine tahsis edilirler.
Yeni yasalarla orantısız bir güce kavuşan TOKİ, kentsel mekânı yeniden tanzim ederken kentsel rantı da düzenler. Önceki gecekondu politikaları ve yasalarının aksine, sıfır toleranslı bir “yerinden etme” ve “yoksullaştırma” süreci başlamıştır. Ayazma'da dar yaşamlarını devam ettirmeye çalışan Ayazmalıların bu gelişmelerin dışında kalabilmeleri yanı başlarına yapılan Olimpiyat Stadı nedeniyle olanaksız olacaktır. Bölgenin kentsel dönüşüm alanı ilan edilmesiyle, Ayazmalılar TOKİ Bezirgânbahçe konutlarına yeniden iskân edilirler. Mekân değişikliğinin tetiklediği ekonomik mağduriyetlerin yanı sıra sosyal ilişkilerin ve dayanışma ağlarının dağılmasından, ayrımcılık, kutuplaşma ve kültürel mağduriyetlere kadar birçok hak ihlali ortaya çıkacaktır.[1]
Yazar: Cihan Uzunçarşılıoğlu Baysal
Danışman: Prof. Dr. Turgut Tarhanlı
Yer Bilgisi: İstanbul Bilgi Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Hukuk Anabilim Dalı
Türü: Yüksek Lisans
Yılı: 2010
[1] Bu metin, tezin Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nde yayınlanan özetinden alınmıştır. Tezin tamamı için bkz. kent_hakkı.pdf