Gordon Matta-Clark, Window Blow-Out, 1976
Sorgulama eyleminin XX. yüzyılda ve oradan da günümüze evrilmesinde etkili olan gelişmelerden birisi eleştirel teoridir. Bununla birlikte sorgulama eyleminin yer yer anarşist teori ile de kesişen yönleri olduğu söylenebilir. Anarşizm, daha iyi bir hayat için arzulanana doğru hareketlenme olarak tanımlanabilmektedir. Anarşizm, hem söylemi hem de eylemi barındırarak farkındalık yaratmakta; propaganda, manifesto gibi enstrümanlar kullanarak insanları uyandırmaktadır. Tarihte ve günümüzde hayatın, düzenin eleştirilmesiyle harekete geçen ve bunun sonuçlarını eyleme döken çeşitli oluşumlar vardır. Bu oluşumlar güçlü bir karşı duruşu yansıtmaktadır. En büyük özellikleri ise sosyal, politik, psikolojik ve ekolojik durumlara karşı eleştirilerini sanat ve mekân ile yansıtmalarıdır. Bu noktada aktivizm –eylemcilik– sanat ile birleşerek “artivizm”i, yani, eylemci sanatı, yaratmaktadır.
İnsanlık tarihinde Aydınlanma ile birlikte sosyal ve politik yaşantıdaki değişimler hep sanatla ifade bulmuştur. Bu değişimler Romantiklerle yoğun bir şekilde başlayarak Fütüristler, Dadacılar, Sürrealistler, Konstrüktivistler ve Avangardistler ile birlikte şiddetini artırmıştır. Ne şekilde olursa olsun sorgulama eyleminin sonucunda düzene direnen, uykudan uyanıp ayaklanan ya da buna olanak sağlayan, insanlarla var olan sanat kendisini göstermektedir. Sanatlaşan hayat var olan dünya düzenini değiştirmektedir. Mekân ise bunu yansıtan ve hayata geçiren bir öğe olarak öne çıkmaktadır.
Bu çalışmada postmodernizmin başlangıcı sayılan ve avangardın doruk noktasını yaşadığı 1968 yılı ile postmodernizm sonrası dönem olarak sayabileceğimiz günümüz karşılaştırması yapılmaktadır. Çoğu noktada ise daha çok birbirlerini andıran söylemler ve olaylarla karşılaşmaktayız.[1]
Yazar: Güliz Sevgi Kabasoğlu
Danışman: Doç. Dr. Fethiye Emel Ardaman
Yer Bilgisi: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Mimarlık Anabilim Dalı / Mimari Tasarım Sorunları Bilim Dalı
Türü: Yüksek Lisans
Yılı: 2015
[1] Bu metin, tezin Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nde yayınlanan özetinden alınmıştır.