Tate müzeleri, çevrecilerin ve sanatçıların başlattıkları kampanyaların ardından petrol devi BP’yle 20 yıldır devam eden sponsorluk anlaşmasını gözden geçiriyor.
Tate'in yöneticisi Nicholas Serota, BP ile sponsorluk anlaşmalarının devam edip etmeyeceği kararını “çok yakında” açıklayacaklarını bildirdi. Geçtiğimiz aylarda, “Art Not Oil” (Petrol Değil Sanat) ve “Liberate Tate” (Tate’e Bağımsızlık) gibi grupların inisiyatifiyle başlatılan imza kampanyasına, Tate ziyaretçileri ve üyelerinden 8000 kişi katıldı. “Art Not Oil” grubu, BP’nin önümüzdeki yıl düzenlenecek Londra Kültür Olimpiyatı ve Festivali etkinliğinin sponsorluğunu üstlenmesi konusunda da protesto çağrısında bulundu. Grubun web sitesinde, sanatçılar “eserlerini BP’den bağımsız galerilere vermeye” çağrılıyor ve “Olimpiyat, BP şirketine saldırgan markalaştırma faaliyetlerini hayata geçirmek için mükemmel bir fırsat sağlayacak” deniliyor.
BP’nin Britanya’daki sanat kurumlarına (Ulusal Galeri ve Kraliyet Operası da dahil) verdiği mali destek yılda 1 milyon sterlinden fazla. Şirketin sanat sponsorluğuna yönelik ilk protestolar, 2010 yılında BP’nin Meksika Körfezi’ndeki petrol platformunda yaşanan patlama sonucunda körfezde büyük çaplı bir sızıntının meydana gelmesinden sonra başladı. Bu olaydan iki ay sonra, göstericiler Tate Britain’ın merdivenlerine 20 litre pekmez boşalttılar. Başka bir eylemde de, Tate Modern’in salonlarını uçlarına ölü balık bağlanmış helyum balonlarıyla doldurdular; müze personeli balonları hava tüfeğiyle patlattı.[1]
2004 yılında kurulan “Art Not Oil” grubu, web sitesinde hedeflerini şöyle tanımlıyor: “BP’nin verdiği Portre Ödülü, Shell’in devlet tiyatrolarındaki gösterilerin sponsorluğunu üstlenmesi ve petrol şirketlerinin buna benzer ‘kültürel faaliyetleri’, kamuoyunda bu şirketlerin gerçek faaliyetleri hakkında yanlış bir imaj uyanmasına sebep oluyor; biz onların gerçek yüzünü göstermeyi amaçlıyoruz. İklim değişikliğinin hepimiz üzerinde olumsuz etkileri var ve bunun asıl ceremesini çekenler en yoksul kesimler oluyor. İklim değişikliğinden sorumlu olan şirketler bu işten güzelce kâr ediyorlar ama yine de en saygın müzelerimiz ve galerilerimiz onlara kucak açmaya devam ediyor.”[2] “Art Not Oil” grubu, Mart ayında BP’nin yol açtığı petrol sızıntısından etkilenen bölgelerde yaşayanların yaptığı resimlerden oluşan bir sergi düzenliyor. Eserler ayrıca, Ulusal Portre Galerisi’nin BP sponsorluğunda düzenlediği “BP Portre Ödülü”ne sunuldu.[3]
Tate müzelerinin finansmanına odaklanan “Liberate Tate” girişimi ise, “Tate, petrol şirketlerinden para almaya son verene kadar yaratıcı sivil itaatsizlik eylemleri düzenleyeceğini” beyan ediyor. En son, Tate Britain ve Tate Modern salonlarında gezerken dinlenen sesli rehberlere alternatif bir rehber hazırlamışlar. Ziyaretçi Tate’in rehberindeki bilgileri dinlemek yerine, BP’nin bu salonlardaki varlığı hakkında bilgi sahibi olacak.[4] Grup daha önce de, Meksika Körfezi’ndeki sızıntının yıldönümünde, Tate Britain’da BP sponsorluğunda düzenlenen bir serginin salonunda performans gerçekleştirmişti. Grup üyesi bir sanatçı, petrolü andıran bir maddeye bulanmış vaziyette çıplak olarak uzandığı salonda ziyaretçilerin şaşkın bakışlarını çekiyordu.
Britanya Yazarlar Sendikası Başkanı David Edgar, Britanya’da şirketlerin sanat sponsorluğu konusunda şöyle diyor: “Sanat kurumlarını bağımsızlaştırmak İşçi Partisi’nin en önemli vaatlerinden biriydi, gelgelelim Parti bu kurumları tamamen sponsorluğa mahkûm etti. Sanatı finanse etmenin iki yolu var: Ya Avrupa tarzını benimser, devlet desteği sağlarsınız, ya da Amerikan tarzını benimseyip özel sermayenin himayesine bel bağlarsınız. Britanya bu ikisi arasında bir yerde duruyor.”[5]
Sadece petrol şirketlerinin sponsorluğunun protesto edilmesini anlamsız bulanlar, sermayenin her koşulda “kirli” olduğunu öne sürenler de var. Mevcut kültür politikaları göz önüne alındığında, BP veya Shell olmasa, bu kurumlar başka bir özel şirket veya holding logosu altında faaliyet yürütecek. Fakat tüm bu girişimler, kapitalizme veya neo-liberal politikalara karşı genel bir savaş açmak gibi büyük iddialarla yola çıkmıyorlar; küresel şirketlerin kirli faaliyetlerine sanatı alet etmelerini ifşa ediyorlar. Tate’in önümüzdeki günlerde BP ile olan sponsorluk anlaşmasını sona erdirmesi halinde, oluşturdukları kamuoyunun ve baskının hiç de yabana atılır olmadığı görülebilir. [EG]
[1]Haberin kaynağı: http://www.guardian.co.uk/artanddesign/2011/dec/13/tate-bp-partnership-environmental-protests
[2] http://www.artnotoil.org.uk/
[3] http://www.artnotoil.org.uk/gallery
[4] http://liberatetate.wordpress.com/alternative-tate-tour-2/
[5] http://www.guardian.co.uk/artanddesign/2010/jun/30/bp-tate-protests?intcmp=239