Caddebostan’da çok yüksek katlı binalardan oluşan sokak dokusu. Kaynak: Dicle Koylan kişisel arşivi
İstanbul’da Bağdat Caddesi ve yakın çevresinde 2012 yılından günümüz 2018 yılına kadar aralıksız bir kentsel dönüşüm süreci yaşanmakta ve burada yaşayan insanların gündelik hayatları da bu süreçten doğrudan etkilenmektedir. Bu bölgede zorunlu ihtiyaç olmadığı halde konutların kısa zaman aralıklarıyla yıkılıp yeniden yapılması, burada yaşayan mahalle sakinlerinin ranta, değişime, yeniliğe karşı duydukları arzu sayesinde mümkün olabilmektedir.
Kentsel dönüşüm ve yenilenme süreçlerinin gerçekleşmesi mekân üzerindeki kullanım değeri ve değişim değeri arasındaki mücadeleye göre şekillenir. Bağdat Caddesi ve yakın çevresinde kentsel dönüşümün çok yaygın olması ve dönüşümün genel olarak arzulanması bu mücadelenin değişim değeri kısmının galip geldiğini göstermektedir. Gündelik hayat da bu mücadelenin sonucuna göre şekillenecek; rant ve yenilik öne çıkarken, nüfusa göre yeterli eğitim, kültür, sağlık, ulaşım, trafik, yeşil alan olanakları gibi toplumsal yaşamı, sosyal hayatı ve yaşam kalitesini ilgilendiren konular geride kalacak; bu da pek çok sorunu beraberinde getirecektir. Sonuçta, yenileme arzusu, insanların eski evleri ve mahalleleri için duydukları aidiyet duygusuna galip gelecektir.
Dolayısıyla, kentsel dönüşümü, arzular üretip dolaşıma sokan, eski evin yerine yeni ev arzusunu koyan bir makine olarak, Deleuze ve Guattari’nin kavramıyla bir “arzulanan makine” olarak düşünebiliriz. Bu tez bir arzulanan makine olarak kentsel dönüşüm makinasının hangi arzuları uyandırıp, hangi motivasyonları ve sorunları yarattığını, burada yaşayanların gündelik hayatları üzerinden ele alacaktır. Bu kentsel dönüşüm makinasının harcı olarak arzu kavramı, Bağdat Caddesi ve yakın çevresinde yaşanan kentsel dönüşüm bağlamında tapu sorunları olmayan orta-üst kesim kat maliklerinin yeni bir eve sahip olma arzusuna oturur. Yeni ev arzusu çeşitli motivasyonları yaratır ancak eski evlerin ve evle ilgili çeşitli bağların yok olmasıyla yaşanan sorunları da beraberinde getirir.
Bu tezde Bağdat Caddesi ve yakın çevresinde kentsel dönüşüm-gündelik hayat-ev olgusu arasında bağlantılar kurulmaya çalışılacak; dönüşüm süreçlerini mümkün kılan motivasyonlar, süreç içinde yaşanan strateji ve taktik mücadeleleri ve ortaya çıkan sorunlar ele alınacaktır.[1]
Yazar: Dicle Koylan
Danışman: Prof. Dr. Ali Akay
Yer Bilgisi: Mimar Sinan Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Genel Sosyoloji ve Metodoloji Anabilim Dalı
Türü: Doktora
Yılı: 2018
[1] Bu metin, tezin Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nde yayınlanan özetinden alınmıştır. Tezin tamamını okumak için: Bağdat Caddesi.pdf