Güney Afrikalı sanatçı William Kentridge, kâğıt üzerine karakalem veya pastel çizimlerden yaptığı kısa animasyon filmleriyle tanınır. Kentridge bu filmlerde kendi deyişiyle “son derece ilkel”, yoğun emek gerektiren, benzersiz bir teknik kullanır: Her biri tek bir sahne içeren çizimlerini, silip yeniden çizerek değiştirir ve sildikleri de dahil tüm değişim aşamalarını filme kaydeder. Böylece birbirini takip eden her aşamanın izleri, hafıza katmanları gibi, kâğıdın üzerinde kalır.
Aşağıda sunduğumuz Maden filmi (5’50”, 1991), Kentridge'in Güney Afrika’nın apartheid tarihini işlediği Drawings for Projection/Projeksiyon İçin Çizimler serisinin ikinci filmidir. Serinin tüm filmlerinde, Kentridge'in yarattığı Güney Afrikalı beyaz iş adamı Soho Eckstein karakteri başroldedir.
Maden, siyah madencilerin çalıştığı yeraltı ile, Eckstein’ın yer üstündeki sefih hayatı arasındaki geçişlerden oluşmaktadır: Eckstein’ın yatağına kahvaltı getirilsin diye çaldığı zil, yeraltında maden işçilerinin kalk ziline dönüşür; Eckstein’ın bastırdığı kahve demliğinin süzgeci, tepsiyi ve yatağı aşıp maden kuyusuna inerek deliciye dönüşür; madencilerin deldiği kayalardan çıkan kömürler, yukarda Eckstein’ın kasasından geçerek, British Museum koleksiyonundaki bronz Yoruba başına dönüşür… Filmin sonunda maden kuyusundan çıkıp Eckstein'ın yatağına inen gergedan yavrusu, Afrika'nın yağmalanan topraklarını temsil eder.
Toplam on sekiz çizimden oluşan Maden filmine, Dvořák’ın Si minör Viyolonsel Konçertosu eşlik etmektedir. [EG]